Yaygın olarak AB olarak bilinen Avrupa Birliği, 27 Avrupa ülkesinden oluşan ekonomik ve siyasi bir organizasyondur. Başlangıçta Batı Avrupa ülkelerinden oluşan AB, 21. yüzyılda Doğu ve Orta Avrupa’ya genişledi. Kurucu üyelerinden İngiltere, 2020 yılında örgütten ayrıldı.
Mevcut haliyle AB, ortak bir güvenlik ve dış politika, tek bir para birimi ve ortak bir Avrupa vatandaşlığı yoluyla bölgenin ekonomik ve siyasi entegrasyonunu teşvik etmek amacıyla 1993 yılında Maastricht Antlaşması ile kurulmuştur. Kuruluşun politikası, insanların, sermayenin, hizmetlerin ve malların Schengen alanı içinde serbest dolaşımına izin verir. Şu anda 19 AB üye ülkesi, yaygın olarak euro olarak bilinen ortak bir para birimi kullanıyor.
İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra, Winston Churchill de dahil olmak üzere birçok Avrupalı lider, entegre bir Avrupa için çağrıda bulunmaya başladı. Birleşik bir Avrupa fikri hem siyasi hem de ekonomikti. Entegrasyon, bölgede güvenliği, Almanya ile Fransa arasında kalıcı barışı, ekonomik büyümeyi ve demokrasiyi artırarak gelecekteki herhangi bir savaşı önlemeyi amaçladı. Bu amaçla altı ülke, Fransa, Belçika, Lüksemburg, Batı Almanya, İtalya ve Hollanda, 1951 yılında Paris Anlaşması’nı imzalayarak Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu’nu (AKÇT) oluşturmuştur.
AKÇT, kömür, çelik, kok, demir cevheri ve hurda gibi emtialar için serbest ticaret bölgeleri kurdu. Aynı zamanda Batı Alman sanayi üretimi üzerindeki kısıtlamaları da kaldırdı. Örgüt ayrıca, Ortak Meclis (şimdi Avrupa Parlamentosu), Bakanlar Konseyi (şimdi Avrupa Konseyi) ve Yüksek Otorite (Avrupa Komisyonu olarak yeniden adlandırıldı) dahil olmak üzere çeşitli kurumlar oluşturdu. Mahkeme, antlaşmaları yorumlamış ve bunlardan kaynaklanan uyuşmazlıklara çözüm getirmiştir.
1957’de Roma Antlaşması imzalandı ve Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu (Euratom) ve Avrupa Ekonomik Topluluğu olmak üzere iki örgüt daha kuruldu. Gümrük birliklerinin geliştirilmesinden AET sorumluyken, Euratom’un görevi nükleer enerji sektörünü entegre etmekti. Üç topluluk ortak meclisi ve mahkemeleri paylaştı. 1965’te üye devletler, üç toplumu tek bir kurumda birleştirmeyi kabul etti ve Brüksel’de Birleşme Antlaşması’nın imzalanmasına yol açtı. Anlaşma 1 Temmuz 1967’de yürürlüğe girdi ve Avrupa Topluluğu’nu kurdu.
Birleşik Krallık, İrlanda ve Danimarka 1 Ocak 1973’te AT’ye katılarak Birliğin genişlemesine başladı. 1980’lerde birkaç genişleme ve bekleyen kabullerden sonra, Avrupa Birliği Antlaşması olarak da bilinen Maastricht Antlaşması, 7 Şubat 1992’de imzalandı. Antlaşma Danimarka, Fransa ve Birleşik Krallık gibi bazı ülkelerde muhalefetle karşılaşsa da, değiştirilen versiyon ertesi yıl (1 Kasım 1993) yürürlüğe girdi ve AB’yi oluşturdu. Anlaşmanın üç ayağı vardı: ortak güvenlik ve dış politika, Avrupa Toplulukları ve iç ve dış ilişkiler.
AB, çeşitli şekillerde kabul edilen ve uygulanan kurucu antlaşmalar ve AB yasaları çerçevesinde hareket eder. Birliğin yedi karar alma organı veya organı vardır: Avrupa Konseyi, Avrupa Birliği Konseyi, Avrupa Parlamentosu, Avrupa Komisyonu, Avrupa Sayıştayı, Avrupa Merkez Bankası ve Avrupa Birliği Adalet Divanı .
Avrupa Konseyi, Konsey Başkanı, Avrupa Komisyonu Başkanı ve 27 üye devletin (çoğunlukla devlet ve hükümet başkanları) temsilcilerinden oluşan en yüksek siyasi otoritedir. AT, politika yönlendirmesi sağlar, üye devletler arasındaki anlaşmazlıkları çözer ve anlaşmaları müzakere eder.
Avrupa Komisyonu, Birliğin günlük faaliyetlerinden sorumlu yürütme organıdır. Ayrıca yeni yasalar öneriyor. Komisyon, biri Komisyon Başkanı olmak üzere 27 üyeden oluşmaktadır.
Avrupa Birliği Konseyi, AB’nin üç yasama organından biridir ve 27 üye devletin her birinden bir bakandan oluşur. Avrupa Parlamentosu, Komisyon tarafından önerilen yasaları okumak, değiştirmek ve onaylamak için Avrupa Konseyi ile birlikte çalışır. AB vatandaşları tarafından doğrudan seçilen 705 üyeden oluşur.
AB Üye Devletleri, Avrupa’nın toplam arazi alanının yaklaşık %41’i olan yaklaşık 4,2 milyon km2’yi kaplamaktadır. Toplam nüfus, Avrupa’nın toplam nüfusunun yaklaşık %60’ı olan yaklaşık 447 milyon kişidir ve nüfus yoğunluğu km2’ye 106 kişidir.Fransa, 640.801 km2 yüzölçümüyle en büyük AB ülkesidir, ancak 67 milyon nüfusu ile Fransa’nın en büyük AB ülkesidir. Almanya’dan sonra en kalabalık ikinci ülke. Almanya’nın yaklaşık 83 milyon nüfusu var. Almanya’nın Avrupa Parlamentosu’nda 96 milletvekili bulunurken, Fransa’da 79 milletvekili bulunuyor. AB’nin nüfusu, dünya nüfusunun yaklaşık % 5,8’ini oluşturmaktadır. AB nüfusunun çoğunluğu Hristiyan olup, toplam nüfusun %71’ini oluşturmaktadır. Resmi dillerin listesi 24 dilden oluşmakta ve kanunlar gibi tüm önemli belgeler tüm resmi dillerde mevcuttur.
AB, küresel servetin yaklaşık %20’sini oluşturan ABD’den sonra dünyanın en büyük ikinci net servete sahip ülkesidir. Euro aynı zamanda ABD dolarından sonra dünyanın en büyük ikinci rezerv para birimidir. AB, üye devletler içinde insanların, sermayenin, malların ve hizmetlerin serbest dolaşımını içeren tek bir pazara sahiptir. AB pazarına giren tüm yabancı mallar için ortak bir dış tarife de geçerlidir. Avrupa Merkez Bankası, euro ve AB içindeki tüm para politikasını düzenler.
AB ve Euro Bölgesi sıklıkla birbirinin yerine kullanılsa da, iki terim uygulama ve kullanım açısından farklılık gösterir. AB 27 üye devletten oluşan siyasi ve ekonomik bir kuruluş iken, Avro bölgesi, euro para birimini kullanan dünya ülkelerinin bölgesidir. Tüm AB üyeleri euro kullanmayı taahhüt etse de, 27 üye ülkeden sadece 19’u para birimini kullanıyor. Para birimini kullanmayan üye ülkeler Danimarka, Çek Cumhuriyeti, Macaristan, Romanya, Polonya, İsveç, Hırvatistan ve Bulgaristan’dır.
Birleşik Krallık 2020’de Birlik’ten çekildikten sonra, Avrupa Birliği’nin altı kurucu üyesi 28 Üye Devletten (2020’de) ve ilk altı kurucu devletten şu anki 27 üyeye genişledi: Lüksemburg, Fransa, Hollanda, Belçika, Batı Almanya ve İtalya. Bu altı ülke, 1957’de Avrupa Ekonomik Topluluğu’nu oluşturdu ve 1993’te AB oldu. Diğer ülkeler daha sonraki genişlemelerde organizasyona katıldı. Altı ülkeye ek olarak, diğer AB üye ülkeleri Bulgaristan, Hırvatistan, Kıbrıs, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Yunanistan, Macaristan, İrlanda, Litvanya, Letonya, Malta, Polonya, Portekiz, Romanya, İspanya, Slovakya, ve Slovenya İsveç.
Tüm Üye Devletler, Birliğin anayasal temelini oluşturan Avrupa Birliği Antlaşmalarına taraftır. Bu nedenle, tüm devletler üyeliğin görev ve ayrıcalıklarını paylaşırlar. Üye Devletlere ek olarak, dokuz Fransız bölgesi de dahil olmak üzere on altı denizaşırı bölge yasal olarak Birliğin bir parçasıdır. Üye bölgeler Aruba, Azor Adaları, Kanarya Adaları, Curaçao, Guadeloupe, Mayotte, Fransız Polinezyası ve Madeira’dır.
Kopenhag kriterleri, insan haklarına ve hukukun üstünlüğüne saygı duyan ve istikrarlı bir demokrasiye sahip olan herhangi bir Avrupa ülkesinin AB’ye katılabilmesini şart koşuyor. Ayrıca, Birliğe katılmak isteyen ülke, mevcut yasalar da dahil olmak üzere, yükümlülük ve ayrıcalıkları paylaşmaya istekli ve hazır olmalıdır. Şu anda altı ülke AB’ye katılmak için başvuruda bulundu ve Avrupa Konseyi tarafından üyeliğin değerlendirilmesini ve onaylanmasını bekliyor. Bu ülkeler Türkiye, Arnavutluk, Sırbistan, İzlanda, Karadağ ve Kuzey Makedonya’dır. AB ayrıca Andorra, San Marino, Monako ve Vatikan Şehri gibi diğer mikro devletlerle de çalışmaktadır.
Avrupa Birliği Üyesi Ülkeleri:
| Ülke | Başkent | Yıl katıldı |
|---|---|---|
| Avusturya | Viyana | 1995 |
| Belçika | Brüksel | 1957 |
| Bulgaristan | Sofya | 2007 |
| Hırvatistan | Zagreb | 2013 |
| Kıbrıs | Lefkoşa | 2004 |
| Çek Cumhuriyeti | Prag | 2004 |
| Danimarka | Kopenhag | 1973 |
| Estonya | Tallinn | 2004 |
| Finlandiya | Helsinki | 1995 |
| Fransa | Paris | 1957 |
| Almanya | Berlin | 1957 |
| Yunanistan | Atina | 1981 |
| Macaristan | Budapeşte | 2004 |
| İrlanda | Dublin | 1973 |
| İtalya | Roma | 1957 |
| Letonya | Riga | 2004 |
| Litvanya | Vilnius | 2004 |
| Lüksemburg | Lüksemburg Şehri | 1957 |
| Malta | Valletta | 2004 |
| Hollanda | Amsterdam | 1957 |
| Polonya | Varşova | 2004 |
| Portekiz | Lizbon | 1986 |
| Romanya | Bükreş | 2007 |
| Slovakya | Bratislava | 2004 |
| Slovenya | Ljubljana | 2004 |
| ispanya | Madrid | 1986 |
| İsveç | Stockholm | 1995 |
